هدف موسسه کارآفرین آوای مشاهیر:
اینها پرسش هایی هستند که سعی شده در این مقاله در موسسه کار آفرین آوای مشاهیر در راستای آموزش بورس در شیراز منتشر شده است . به طور مختصر پاسخ داده شوند. پس تا پایان با ما همراه باشید.
بازارهای بورس انرژی
بورس انرژی دارای دو بازار فیزیکی و مشتقه است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می‌گیرند و در بازار مشتقه اوراق مبتنی بر کالا معامله می‌شود. در جدول زیر خلاصه ای از شرایط هر دو بازار آمده است:
کالاهای قابل پذیرش در بورس انرژی
با توجه به جلسه تفکیک فرآورده‌های نفتی مورخ ۱۳۹۲/۰۲/۱۴ در سازمان بورس و اوراق بهادار کالاهای قابل پذیرش در بورس انرژی بدین شرح اعلام شده است.
در مورد سایر کالاهایی که در آینده جهت پذیرش در هریک از بورس‌ها مطرح می‌گردند ملاک تصمیم گیری ماهیت ذاتی کالا می‌باشد و در صورتی که کالا های مورد بررسی ماهیت انرژی داشته باشند در بورس انرژی معامله خواهند شد.
چه کسانی مجاز به خرید از بازارهای موجود در بورس انرژی ایران هستند؟
در بازار داخلی چه در حوزه برق و چه در حوزه فیزیکی اشخاص حقوقی اجازه گرفتن کد و خرید از این بازارها را دارند و در بازار بین الملل اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی با شرایط خاص حق خرید از این بازار را دارند.
عرضهکنندگان عمده در بورس انرژی ایران چه کسانی هستند؟
در بورس انرژی ایران عرضه کنندگان در بخش بازار فیزیکی شامل پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها و همچنین نیروگاه های کشور که به شبکه سراسری متصل هستند. همچنین در بازار مشتقه بورس انرژی هر کدام از این عرضه کنندگان جهت تامین سرمایه می‌توانند اوراق خود را به صورت سلف چاپ و به فروش برسانند (پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها، نیروگاه‌ها).
انواع بازارهای برق (از حیث کالا)
- بازار انرژی
- خدمات جانبی
- انتقال
بازار انرژی:
بازار معاملات خود توان مصرفی به بازار انرژی موسوم است. معاملات برق در بورس انرژی همان معاملات توان ظاهری برق محسوب می‌شود. گرچه قرار است در فازهای آینده بازار خدمات جانبی و انتقال نیز در این بورس صورت گیرد.
بازار خدمات جانبی:
همان بازار توان راکتیو و خدمات رزرو و ظرفیت و سایر خدماتی که برای حفظ توان ظاهری در شبکه مورد نیاز است.
بازار انتقال:
بازاریست که در آن خدمات انتقال انرژی الکتریکی مورد معامله قرار می‌گیرد.
نحوه دریافت کد معاملاتی در بازارهای مختلف بورس انرژی
اشخاص حقوقی ایرانی که پروانه بهره برداری مرتبط دارند مجاز به خرید از بازار فیزیکی داخلی (به جز برق) هستند. اما این شرط به تنهایی کافی نیست و لازم است این افراد کد معاملاتی در حوزه بورس انرژی دریافت کنند.
نحوه و فرآیند انجام معاملات در بازار برق بورس انرژی
مشتریان بورس انرژی اهم از خریداران و فروشندگان موظفند که قبل از انجام معاملات در بورس اقدام به اخذ کد نمایند. فرآیند انجام کار به این صورت است که متقاضیان با مراجعه به شرکت مدیریت شبکه برق ایران، فرم تکمیل شده و ممهور «معرفی نامه جهت درخواست کد خاص برای معاملات برق در بورس انرژی» را از آن شرکت دریافت می‌نمایند. سپس با تکمیل فرم‌های:
- احراز هویت مشتری
- درخواست کد معاملاتی
- بیانیه ریسک ( موجود در دفاتر شرکت‌های کارگزاری و بخش بازارها فرم‌ها در وبسایت شرکت بورس انرژی)
پس از دریافت کد معاملاتی مشتریان می‌توانند اقدام به معامله نمایند. برای معاملات، مشتریان موظفند قبل از شروع تالارهای بورس انرژی سفارش خرید خود را به کارگزار ارسال نمایند. اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی نیز می‌توانند از رینگ بین الملل بازار فیزیکی بورس انرژی خرید کنند. مدارک لازم جهت گرفتن کد برای این افراد به شرح زیر است:
فرآیند معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی
فرآیند معاملات در بازار بورس انرژی بسته به نوع معاملات متفاوت است. در بازار برق معاملات در صورت شارژ شدن توزیع برق‌ها و عرضه نیروگاه‌ها هر روز در یک زمان مشخص به صورت حراج چند قیمتی صورت خواهد گرفت. در حالی که انجام معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی ساعت مشخصی ندارد و شرایط هر روز در شرح عرضه مشخص خواهد شد. در جدول زیر فرآیند معامله در دو بازار مذکور به اختصار آمده است:
فرآیند تسویه در بازارهای بورس انرژی
فرآیند تسویه اشاره به پرداخت مبلغ قرارداد به همراه کارمزد کارگزار به شیوه‌های مختلف می‌کند.
کارمزدها در بورس انرژی
معاملات بورس انرژی مانند سایر معاملات بورسی شامل کارمزد می‌شود. بر اساس آخرین مصوبه بورس انرژی، شرح کارمزد معاملات در بورس انرژی، در حال حاضر طبق جدول ذیل است:
چند نکته مهم در خصوص بازار فیزیکی بورس انرژی
- آیا مشتریان حقیقی هم می‌توانند از بورس انرژی خرید کنند؟
مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می‌توانند نسبت به خرید اوراق سلف موازی استاندارد اقدام نمایند.
آیا خرید از کالاهای بورس انرژی سهمیه‌ای است؟
در حال حاضر در بازار فیزیکی فقط محصول متانول برای خرید دارای سهمیه است.
تسویه در بازار فیزیکی بورس انرژی به چه ترتیبی است؟
در معاملات بورس انرژی ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌شود. مابقی آن برای کالاهای داخلی ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین الملل ۵ روز کاری دریافت می‌شود.
آیا عرضه‌ها در بازار فیزیکی بورس انرژی ترتیب خاصی دارد؟
خیر، در بورس انرژی هیچ نظم یا ترتیبی برای عرضه‌ها وجود ندارد.