سوگیری های رفتاری معامله گران:

همان‌گونه که در مباحث مطالعاتی اقتصادی برخلاف گذشته، دیگر از انسان اقتصادی (کسی که بدون هرگونه احساساتی در بازار سرمایه فعالیت می‌کند) یاد نمی‌شود و بجای آن اقتصاد رفتاری و بررسی روان‌شناختی معامله گران بیشتر موردتوجه است. ما نیز برای رفتار هوشمندانه هرچه بیشتر در بازار بورس، باید بیشتر به شناخت خود، احساسات و سوگیری های رفتاری معامله گران پرداخته و با پیامدهای آن‌ها آشنا شویم. یکی از این سوگیری ها، سوگیری “تازه گرایی” است.

هدف موسسه کارآفرین آوای مشاهیر:

اینها پرسش هایی هستند که سعی شده در این مقاله در موسسه کار آفرین آوای مشاهیر در راستای آموزش بورس در شیراز منتشر شده است . به طور مختصر پاسخ داده شوند. پس تا پایان با ما همراه باشید.

تازه گرایی یا به‌عبارت‌دیگر سوگیری تازه گرایی(Recency bias) عبارت است از “تأثیرپذیری از اتفاقاتی که به‌تازگی رخ‌داده است”. این پدیده و اثراتش در تصمیماتی که فعالین بازارهای مالی می‌گیرند به نحو شایانی دیده می‌شود.

این دسته از افراد با “توهم احاطه بر بازار” و یا با توجیه “تضمین درست بودن تحلیل توسط یک گروه یا یک شخص خاص”، در زمان نامناسب به سرمایه گذاری واردشده و متأسفانه اغلب زیان‌هایی را هم تجربه می‌کنند.

جمله‌های معروف “تاریخ در بورس تکرار می‌شود” و یا “چارت قیمت یعنی همه‌چیز” هنوز در بین فعالین بازار بورس بسیار پرکاربرد هستند، اما مطالعات اخیر بازار، حاکی از آن است که “بازار، موجودی هوشمند است” و این تحقیقات خط ابطالی بر عقاید قدیمی کشیده است.

چشم‌پوشی، یکی از مهم‌ترین بخش‌های معامله گری یعنی مدیریت سرمایه نیز در این پدیده به‌وفور دیده می‌شود. پدیده سوگیری تازه گرایی می‌تواند تمایل و کشش به یک سهم و یا صنعت خاص را ایجاد کند. سرمایه گذار بدون توجه به مدیریت درست پرتفوی خود، اقدام به خرید و تخصیص غیر متعادل سرمایه خود به این سهام کرده و ریسک پرتفوی خو را به‌شدت بالا می‌برند.

پدیده سوگیری تازه گرایی در سطوح بالاتر معامله گری نیز دیده می‌شود. در این سطح معامله گر بازارهای سرمایه مبنای سودآوری و عملکرد خود را چند معامله اخیر خود قرار داده و برای ورود به معامله بعدی یا با ریسک متفاوت و یا با میزان سرمایه متفاوت اقدام به خرید می‌کند.

برای مقابله با پدیده سوگیری تازه گرای و یا پیشگیری از آن باید چه اقداماتی انجام داد؟

• داشتن برنامه معاملاتی (trading plan)

عملکرد معامله گری (نرخ معامله درست)

ثبت تمامی پارامترهای معامله که شامل “قیمت سهم، زمان ، میزان سرمایه و دلیل خریدوفروش ” به‌صورت مکتوب. تطبیق خرید با برنامه معاملاتی برای بررسی درست و یا نادرست بودن معامله.

• خودشناسی

سومین قدم برای به حداقل رساندن تعصب شتاب‌زده این است که خودتان را بشناسید. بعضی از افراد بیشتر تحت تأثیر احساسات نسبت به دیگران هستند. اگر شما مستعد تصمیم‌گیری‌های عاطفی هستید یا اگر روزی سه بار سودآور یا سه بار از دست دادید. یا اگر معاملات روزانه (نوسان گیری) را انجام دهید باید بدانید که معامله کردن تحت اختلالات عاطفی سودآور نیست. اگر شما بتوانید کنترل احساسات خوبی داشته باشید، می‌توانید درواقع یک معامله گر خوب باشید. این کار فقط بامطالعه کتاب های مفید در این زمینه و به کار بستن توصیه های بزرگان بازار بورس نظیر آقای مارک داگلاس امکان‌پذیر خواهد بود.

• نرخ سودآوری

در این مرحله، معامله‌گر باید خود را همانند شرکت هایی ببیند که قصد سرمایه گذاری در آن‌ها را دارد، یعنی باید میزان سودآوری خود را بعد از هر معامله بسنجد. این عمل به‌شدت در خنثی‌سازی این پدیده به ما کمک خواهد کرد تا از مسیر خود منحرف نشویم. این بررسی پایه  کلان ما نیز خواهد بود. افزودن به سرمایه و یا کاهش میزان سرمایه کل درگیر در هر بازار باید تابعی از میزان سودآوری معامله گر در آن بازار باشد.

نتیجه‌گیری:

احساسات از قبیل ترس، طمع و شتاب‌زدگی را نمی‌توان خاموش کرد و یا از بین برد، ولی می‌توان آن‌ها را تحت کنترل خود درآورد. باید در نظر داشت که تصمیمات مبنی بر خرید یا فروش و حتی یافتن سهم مناسب توسط ذهن ناخودآگاه ما انجام می‌شود و ذهن ناخودآگاه را باید در مسیر درست پرورش داد و نگه داشت.

بامطالعه و پایش مداوم عملکرد، ثبت وقایع و درس گرفتن از اشتباهات، موفقیت صدر معامله گری در بازار بورس و سایر بازارهای مالی تضمین خواهد شد.