۱- امید واهی به بازگشت قیمت سهام از محدوده حد ضرر:
همانطور که در مثال بالا مشاهده کردید با کوچکترین افزایش قیمت، سرمایه گذار فکر می‌کند که دیگر روند ریزشی سهم تمام شده و سهم مجددا آماده صعود است. مغز انسان از دید روانشناسی بازار بورس در این لحظه فریب می‌خورد و در لحظه‌ای که سهم کوچکترین صعودی را از خود نشان می‌دهد دیگر فکر فروش را نمی‌کند و مجددا باز سهم ریزش می‌کند. این پروسه صعود و نزول ادامه می‌یابد و سهامدار کاملا در یک روند نزولی با اصلاحات مقطعی کوچک قرار گرفته و لذا مدام در حال افزایش ضرر خود است. در حالیکه این کار نه تنها سرمایه را نجات نمی‌دهد، بلکه باعث از بین رفتن انگیزه فرد می‌شود.
هدف موسسه کارآفرین آوای مشاهیر:
اینها پرسش هایی هستند که سعی شده در این مقاله در موسسه کار آفرین آوای مشاهیر در راستای آموزش بورس در شیراز منتشر شده است . به طور مختصر پاسخ داده شوند. پس تا پایان با ما همراه باشید.
۲- رسانه‌ها و کانال‌های تلگرامی و سایت‌های خبری و تاثیر آن :
گاها پیش می‌‌آید که فردی حد ضرر مثلا ده درصدی برای سهام خود در نظر می‌گیرد و حد ضرر فعال می‌گردد، ولی چون فرد به‌دنبال تایید تحلیل خود، خواه تحلیل بنیادی یا تحلیل تکنیکال است و در لحظه ای که حد ضرر فعال شده است اقدام به فروش سهام خود نمی‌کند. در این شرایط کانال‌های تلگرامی و رسانه‌های مختلف را مرور می‌کند تا ببیند دیگران هم شبیه خودش فکر می‌کنند یا مخالف هستند. از نظر علم این بزرگترین اشتباه سهامداران است، چون کافی است در این رسانه‌ها نوید از رشد و صعود این‌سهم داده شود و معامله گر به راحتی اسیر هیجانات و جوی که ایجاد کرده‌اند می‌شود و از فروش سهم در همان عدد تعیین شده صرف نظر می‌کند. غافل از اینکه این رسانه‌ها و کانال‌های مجازی به صورت هدفمند اقدام به شایعه سازی کرده تا دیگران نیز از فروش سهم خود صرف نظر کرده و حتی ترغیب به خرید بیشتر کند.
۳- روانشناسی بازار بورس و توهم در ارزش گذاری قیمت سهام:
فرض کنید سهمی از قیمت صد تومان شروع به رشد می‌کند و به قیمت هزار تومان می‌رسد. فرد در قیمت نهصد و پنجاه تومان اقدام به خرید سهم کرده و سهم پس از لمس قیمت هزار تومان ریزش خود را آغاز کرده و به قیمت ششصد و پنجاه تومان می‌رسد. فرد معامله گر عددی تقریبا به میزان سی درصد در زیان است. در اینجا توهم ارزش گذاری مانع از فروش سهم می‌شود و اعتقاد دارد که چون قیمت هزار تومان را لمس کرده است، پس سهم را نگه می‌دارد و این سهم بالاتر هم میرود. حال ممکن است چندین ماه بگذرد و قیمت سهم در محدوده ششصد و پنجاه تا هفتصد تومان در جا بزند و حتی شاید به قیمت هزار تومان هم نرسد.
۳- روانشناسی بورس و توهم در ارزش گذاری قیمت سهام:
فرض کنید سهمی از قیمت صد تومان شروع به رشد می‌کند و به قیمت هزار تومان می‌رسد. فرد در قیمت نهصد و پنجاه تومان اقدام به خرید سهم کرده و سهم پس از لمس قیمت هزار تومان ریزش خود را آغاز کرده و به قیمت ششصد و پنجاه تومان می‌رسد. فرد معامله گر عددی تقریبا به میزان سی درصد در زیان است . در اینجا توهم ارزش گذاری مانع از فروش سهم می‌شود و اعتقاد دارد که چون قیمت هزار تومان را لمس کرده است، پس سهم را نگه می‌دارد و این سهم بالاتر هم میرود. حال ممکن است چندین ماه بگذرد و قیمت سهم در محدوده ششصد و پنجاه تا هفتصد تومان در جا بزند و حتی شاید به قیمت هزار تومان هم نرسد .
۴- تحلیل جدید روی سهم و تغییر سیو سود:
از دیگر دلایل عدم فروش سهام متضرر از نظر روانشناسی بازار بورس تحلیل جدید روی سهام است. به طوری‌که حد ضرر تعیین شده فعال می‌شود و معامله گر به جای آن‌که سهم را بفروشد، بر روی سهم انجام می‌دهد و می‌گوید سهم به حمایت جدیدی مثلا حمایت سه ماهه رسیده است و در صورت شکست حمایت سهم را می‌فروشم. سهم صعود ناچیزی می‌کند و معامله گر از فروش منصرف شده مجددا سهم ریزش می‌کند و به حمایت جدید دیگری مثلا حمایت شش ماهه می‌رسد و مجددا فرد از فروش صرف نظر می‌کند یه این ترتیب در پروسه ریزش سهم گیر می‌کند.
۵- بزار ببینیم چی میشه! عدم رعایت حدضرر از نظر روانشناسی معامله گر :
یکی از دلایل دیگری که باعث عدم فروش سهم در زیان می‌شود این است که زمانی در بازار بورس یک میلیون تومان سود می‌کنید و سیو سود انجام می‌دهید. درصد خوشحالی شما کم است؛ ولی در صورتی که یک میلیون تومان ضرر کنید درصد ناراحتی شما خیلی زیاد است. به همین دلیل چون تحمل ضرر را ندارید سهم را نفروخته و نگهداری می‌کنید. پس حد ضرر هم ندارید. روانشناسی معامله گر می گوید، در این شرایط خود را دلداری داده اید چون ضرر شناسایی نشده است و امید به بازگشت سهام دارید. این کار معامله گر ها در روانشناسی بازار بورس اشتباه‌رفتاری یا زیان گریزی نامیده می‌شود.
برای درک بهتر این موضوع دانشمندان علم بازاریابی با آزمایش بر روی مغز انسان در هنگام پرداخت پول متوجه شده اند که خون در قسمتی از مغز جمع می‌شود، این بخش از مغز همان قسمتی است که هنگام درد یا ضربه خوردن فعال می شود. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که از دست دادن پول به اندازه یک آسیب جسمی دردناک است.
۶- درگیری با ضمیر نا خودآگاه از نظر روانشناسی معامله و عدم رعایت حد ضرر:
از منظر روانشناسی معامله گر یکی دیگر از دلایل عدم فروش سهم در ضرر سرزنش کردن خود است. زیرا مغز دچار دو گانگی شده و با خود می‌گوید چرا زودتر سهم را نفروختم و می‌توانستم زیان کمتری متحمل شوم. اگر سهم را پایین تر از حد ضرر خود بفروشید و سهم برگردد دچار ناراحتی می‌شوید و اگر سهمی از حدد ضرر خود برگردد و برای لحظاتی مثبت شود و باز هم نفروشید و دوباره سهم منفی شود، به لحاظ روانشناسی بازار مجبورید به اشتباه خود اعتراف کنید. این امر نیز ناراحت کننده است؛ لذا تمام این تفکرات اشتباه که در بازه‌ی زمانی چند ثانیه اتفاق افتاده است، باعث این می‌شود که فرد هیچگونه تصمیمی نگیرد و فقط نظاره گر باشد.
دلایل مختلف دیگری هم شاید وجود داشته باشد که فعلا به این دلایل بسنده کردیم.
راهکار‌های فروش در زیان از نظر روانشناسی بازار بورس
- راهکار اول: مطالعات و تحقیقات نشان داده اند سهامی که خریده شده است؛ چه با تحلیل بنیادی و چه باتکلیل تکنیکال اگر در زمان مناسب خرید شده باشد قیمت سهم نهایت بین هشت تا ده درصد بیشتر نباید از قیمت خرید کاهش یابد. بنابراین اگر سهمی به هر دلیلی به عنوان مثال ده درصد از قیمت خرید پایین آمد باید سریعا و بدون هیچگونه تعصبی فروخته شود.
- راهکار دوم : شب قبل از خرید سهام طرح خرید سهم را یادداشت کنید و حد ضرر و موفقیت سیگنال خود را مشخص کنید. اگر سهم حد ضرر را لمس کرد به هر دلیلی از جمله اقتصادی – سیاسی یا حتی جنگ باید به طرح خود پایبند بوده و آن‌را اجرا کنید.
- راهکار سوم : سهمی که در ضرر است را سریعا بفروشید و با تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال یک سهم جدید که وضعیت صعود و رشد دارد آن سهم را شکار کرده و حس بد ضرر کردن در سهم قبلی از بین میرود و از رشد سهم جدید لذت می‌برید.
- راهکار چهارم : بازار سهام مانند ایستگاه اتوبوس است، شاید شما در سهمی ضرر کردید ولی دلیلی ندارد که طولانی مدت منتظر بمانید بلکه باید آن سهم را رها کنید و منتظر اتوبوس (سهم) بعدی باشید.
نتیجه گیری:
از نظر روانشناسی معامله گر بسیاری از معامله گران ناموفق در بازار سرمایه، از فروش سهام در شرایط زیان خودداری می‌کنند. و حد ضرر برای خود نمی‌گذارند. دلایل زیادی برای این رفتار وجود دارد که از جمله این موارد می‌توان به اعتماد کردن به تحلیل ها در شبکه‌های اجتماعی و غیره اشاره نمود. افرادی در این شرایط موفق هستند که به آموخته‌های خود در دوره های آموزش بورس اعتماد کرده و به طرح و حد ضرر تعیین شده پایبند بوده و به موقع بخرند و بفروشند.