سخاب چیست؟
اسناد خزانه، در زمره اوراق بهادار با نامی قرار میگیرند که بیانگر تعهد دولتها به بازپرداخت مبلغ اسمی آنها در آینده است. سخاب از ابزارهای مالی و بازار بورس با ماهیت بدهی بوده که بدون کوپن سود منتشر میشود. هدف اصلی آن، تامین کسری بودجه دولتهاست. اسناد خزانه اصلیترین ابزار بازار پول هت اعمال سیاستهای پولی است.
هدف موسسه کارآفرین آوای مشاهیر:
اینها پرسش هایی هستند که سعی شده در این مقاله در موسسه کارآفرین آوای مشاهیر در راستای آموزش بورس در شیراز به طور مختصر پاسخ داده شوند. پس تا پایان با ما همراه باشید.
بدون کوپن بودن این اوراق
اوراق بدهی معمولاً یا دارای کوپن پرداخت سود یا بدون کوپن پرداخت سود هستند. دارنده اوراق صرفاً میتواند در سررسید با مراجعه به منتشرکننده اوراق، مبلغ اسمی اوراق را از منتشرکننده اوراق یا ضامن آن (در اینجا دولت است) دریافت نماید. اوراق خزانه اسلامی که با نام اخزا یا سخاب در بازار معروف گردیدهاند. از نوع “بدون کوپن” دریافت سود است که به مبلغ اسمی یک میلیون ریال (صد هزار تومان) منتشر گردیدهاند.
سخاب:
سخاب، اوراق بهادار با نامی است که دولت به منظور تصفیه بدهیهای خود بابت طرحهای تملک داراییهای سرمایهای با قیمت اسمی و سررسید معین به طلبکاران غیردولتی واگذار میکند. اوراق خزانه در تمام دنیا معمولاً از بالاترین درجه اعتباری برخوردار هستند .چرا که دولت پرداخت آن را ضمانت کرده است؛ به طوری که در آمریکا درجه اعتباری آنها AAA است. در نظر داشته باشید که بنا به دلایل مختلف، سهم بدهی در GDP (تولید ناخالص داخلی) ایران پایین است که دولت میتواند از این ظرفیت استفاده کند.
انتشار اوراق اخزا در ایران
دولت جمهوری اسلامی ایران در انتهای سال ۱۳۹۴ پس از اخذ مصوبات لازم اقدام به انتشار اوراق مشارکت طرحهای عمرانی دولت به جهت پرداخت مطالبات معوق پیمانکاران نمود. اوراق مذکور در ابتدا با عاملیت بانک سپه به جهت حوزه وزارت نیرو و عاملیت بانک مسکن در حوزه وزارت راه و ترابری منتشر گردید. به عنوان پرداخت بدهی دولت به پیمانکاران واگذار شد. در سال ۱۳۹۵ با کاهش تورم و کاهش نرخ رسمی سود بانکی، اوراق بعدی با سود سالیانه کمتری منتشر گردیده.
بدون ریسک بودن اسناد خزانه
بزرگترین دغدغه فعالان بازار سرمایه در خصوص سخاب، عدم ایفای تعهدات دولت در زمان سررسید است. برای رفع این نگرانی، دولت به این بدهی اولویتی همردیف حقوق و مزایای کارکنان خود داده و به عنوان بدهی ممتاز دولت در نظر گرفته میشود. خزانهداری کل کشور نیز موظف است پرداخت مبلغ اسمی سخاب را در سررسید اوراق تعهد کند. این تعهدنامه به امضای وزیر امور اقتصادی و دارایی رسیده است از این رو اسناد خزانه ریسک نکول نخواهند داشت.
نقد شوندگی سخاب
ریسک نقد شوندگی به معنی احتمال عدم فروش اوراق بهادار است. یکی از اهداف پذیرش سخاب در فرا بورس ایران، کاهش این ریسک برای دارندگان این اوراق است .چراکه به دلیل وجود بازار بزرگ و نقد شونده اوراق بهادار با درآمد ثابت در بازار ابزارهای نوین مالی فرا بورس ایران، دارندگان این اوراق میتوانند. در هر زمان نسبت به فروش اوراق خود در بازار اقدام کنند.
تفاوت سخاب با سایر اوراق بهادار
تفاوت عمده این اسناد با سایر اوراق بهادار، در سررسید آن و پرداخت سود است. این اوراق عموماً سررسیدی کمتر از یک سال داشته و اغلب سررسیدشان به صورت ۴، ۱۳، ۲۶ و ۵۲ هفتهای است. سخاب بدون سود بوده و هیچگونه پرداخت میان دورهای تحت عنوان سود نخواهند داشت و سرمایهگذاران از مابهالتفاوت قیمت خرید اوراق و ارزش اسمی دریافتی آن در سررسید، منتفع خواهند شد. دارندگان اوراق، مبلغ اسمی را در سررسید از دولت دریافت میکنند. در جدول زیر برخی از مهمترین تفاوتهای سخاب با سایر اوراق تامین مالی نمایش داده شده است.
هدف از انتشار سخاب
این اوراق، با هدف تسویه بدهیهای دولت به طلبکاران غیردولتی، کنترل نقدینگی بازار، اجرای سیاستهای پولی، تأمین کسری بودجه و مدیریت بازار منتشر میشود. همچنین این ابزار، اصلیترین ابزار بازار پول جهت اعمال سیاستهای پولی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
مزایای انتشار سخاب
از جمله مزایای انتشار سخاب میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- کشف نرخ سود بدون ریسک مورد انتظار بازار در اقتصاد کشور
- فراهم آوردن بستر لازم برای توسعه ابزارهای مالی بازار
- کمک به سیاستهای پولی و مالی به منظور اعمال سیاستهای بهینه جهت تنظیم و کنترل انتظارات بازار
- کمک به حفظ استقلال کشور با استفاده از تامین مالی داخلی دولت و کاهش استقراض بینالمللی
- استخراج انتظارات بازار از نرخ سود بدون ریسک با سررسیدهای مختلف
- معاف از مالیات بودن درآمدها و معاملات این اوراق
به طور کلی با انتشار اسناد خزانه به طور همزمان دولت از طریق مدیریت بدهیها، بانک مرکزی از طریق کنترل نقدینگی و مردم به واسطه استخراج نرخ بدون ریسک در یک بازار رقابتی، منتفع میشوند.