حق تقدم سهام چیست

همانطور که می دانید هنگامی که یک شرکت افزایش سرمایه می دهد، به نسبت درصد افزایش سرمایه تعداد سهام آن نیز افزایش پیدا می کند. (اگر با افزایش سرمایه آشنایی ندارید می توانید مقاله افزایش سرمایه چیست؟ را مطالعه کنید) حال به دلیل اینکه سهامداران یک شرکت خواهان حفظ حقوق و منافع خود در شرکت هستند، این انتظار را دارند که بعد از افزایش سرمایه شرکت، درصد مالکیت خود در شرکت را نسبت به قبل از افزایش سرمایه حفظ بکنند.

نحوه استفاده از حق تقدم سهام

دقت داسته باشید که فقط زمانی که شرکت سهام جدید برای فروش منتشر کند، این قضیه صادق است؛ یعنی در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی. ولی مثلا در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، سودی که متعلق به سهامداران شرکت است تبدیل به سهام می شود. اینجا دیکر حق تقدم  سهام معنی ندارد. بعد از اینکه این افزایش شرکت در مجمع تصویب شد، یک فرم برای سهامداران ارسال می شود که به آن گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می شود.

هنگامی که شما فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده اید، باید به همان نسبت نیز برای شرکت آورده نقدی داشته باشید. در نتیجه باید به ازای هر گواهی که دارید مبلغی معادل ارزش اسمی سهم را پرداخت نمایید. همانطور که می دانید ارزش اسمی هر سهم در ایران در حال حاضر ۱۰۰۰ ریال است. در نتیجه به ازای هر گواهی که دارید و ۱۰۰۰ ریالی که پرداخت می کنید ۱ عدد سهم به شما تعلق خواهد گرفت. در صورتی که در مهلت مقرر این ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کنید، بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت می رسد، حق تقدم های شما نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شد. این پروسه معمولا بین ۳ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.

نحوه فروش حق تقدم

از آنجایی که برخی از سهامداران ممکن است تمایلی نداشته باشند که در افزایش سرمایه شرکت کنند، باید امکانی برای عدم شرکت آنها در افزایش سرمایه نیز در نظر گرفته بشود. به همین دلیل بعد از برگزاری مجمع شرکت یک نماد حق تقدم نیز در بازار برای آن شرکت تعریف می شود تا سهامداران بتوانند از طریق آن نماد، حق های خود را به فروش برسانند؛ مثلا اگر شرکت ایران خودرو با نماد خودرو افزایش سرمایه بدهد، نماد حق تقدم آن خوروح. خواهد بود.

دامنه نوسان در حق تقدم

دامنه نوسان برای خرید و فروش نماد حق تقدم شرکت‌ها ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است؛ یعنی یک نماد حق تقدم در طول روز می تواند مثبت ۱۰ درصد و منفی ۱۰ در صد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد. پس افرادی که آن را خرید و فروش می کنند باید با این علم که ریسک این کار بیشتر از خرید و فروش سهام عادی است، این کار را انجام بدهند. چرا که در این حالت در طول روز در بیشترین حالت می تواند حدود ۲۰ درصد نوسان داشته باشد. در صورتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی نزدیک به  ۱۰ درصد است.

برای مثال در شکل زیر تصویر نماد حق تقدم گروه دارویی سبحان را می بینید که دامنه نوسان مجاز آن نسبت به قیمت پایانی روز گذشته، ۱۰ درصد است.

نماد حق تقدم چه مدت باز است

نماد حق تقدم یک شرکت فقط در طی یک بازه زمانی مشخصی قابلیت خرید و فروش دارد، نه برای همیشه. طبق قوانین بورس این بازه زمانی نباید کمتر از ۶۰ روز باشد. معمولا همین بازه ۲ ماهه نیز برای معاملات در نظر گرفته می شود. طی این بازه افرادی که تمایلی به شرکت در افزایش سرمایه ندارند حق خود را می فروشند. همچنین افرادی که در مجمع سهامدار نبوده اند می توانند این حق تقدم ها را خریداری  کنند. افرادی  که به تازگی این حق تقدم ها را بخرند، باید مبلغ اسمی سهم را به حساب شرکت واریز کنند تا تبدیل به سهم عادی شود. البته خیلی از افراد نیز این حق ها را مانند سهام عادی خرید و فروش می کنند و از نوسانات آن سود می برند.

حق تقدم استفاده نشده چیست؟

حال ممکن است فردی فرم شرکت در افزایش سرمایه شرکت را تکمیل نکند و همچنین حق تقدم خود را نیز در مهلت معین شده به فروش نرساند. در این حالت اصطلاحا به این حق تقدم ها، حق تقدم استفاده نشده گفته می شود. در این حالت، شرکت آنها را از طریق آگهی و به روش حراج به فروش می رساند. سپس کارمزدهای فروش از مبلغ مربوطه کسر شده و باقیمانده آن را به حساب سهامداران واریز می کند. قیمتی که این حق تقدم ها به فروش می رسد معمولا نزدیک به قیمت آخرین روزهای معامله نماد حق تقدم است.