قیمت جهانی متانول چگونه در بورس و قیمت سهام تاثیر می گذارد؟

صنایع پتروشیمی یکی از زیر شاخه‌های صنعت شیمیایی محسوب می‌شود که از ترکیب دو واژه پترول و شیمیایی ایجاد شده است. در فرایند تولید صنایع پتروشیمی، تبدیل هیدروکربن‌های نفت خام و یا گاز طبیعی به فرآورده‌های مختلف و متعدد شیمیایی صورت می گیرد. امروزه محصولات صنعت پتروشیمی بخش غیر قابل حذف از زندگی بشری است تا آنجا که باید گفت دامنه کاربرد فرآورده‌های آن از تولید سوخت موشک‌های هدایت شونده و ماهواره ها آغاز و تا ماده اولیه برخی داروها گسترده شده است. با توجه به این گستردگی در تقسیم بندی، مصرف‌های گوناگونی در سطح جهانی از نظر نوع ماده اولیه و فرآورده پیشنهاد شده و در برخی موارد این تقسیم بندی بدون توجه به نوع ماده اولیه یا محصول نهایی، بر اساس کاربرد آن انجام شده است. در ادامه با هم مرور می کنیم که تاثیر متانول در  چگونه باعث تغییر قیمت سهام می شود.

هدف موسسه کارآفرین آوای مشاهیر:

اینها پرسش هایی هستند که سعی شده در این مقاله در موسسه کار آفرین آوای مشاهیر در راستای آموزش بورس در شیراز منتشر شده است . به طور مختصر پاسخ داده شوند. پس تا پایان با ما همراه باشید.

طبقه بندی واحدهای پتروشیمی

• طبقه بندی واحدهای پتروشیمی بر اساس خوراک مصرفی:

بر اساس تقسیم بندی صورت گرفته توسط پژوهشگاه صنعت نفت، شرکت‌های پتروشیمی با توجه به اینکه از حامل‌های هیدروکربوری دریافتی به عنوان سوخت یا خوراک استفاده می‌کنند، تقسیم بندی شده اند. این تقسیم بندی به شرح زیر است:

• حامل های هیدروکربوری به عنوان سوخت شامل سوخت مایع و سوخت گاز
• حامل های هیدروکربوری به عنوان خوراک شامل فرآورده های نفتی، گاز، مایعات و میعانات گازی

فرآورده‌های پتروشیمی را می توان از چند دیدگاه متفاوت تقسیم بندی نمود. برخی از فرآورده‌های پتروشیمی خوراک سایر مجتمع‌های پتروشیمی محسوب می شوند. بر اساس ساختار شیمیایی می‌توان گفت شرکت‌های پتروشیمی در سه طبقه اصلی جای می‌گیرند:

• الفین که شامل اتیلن، پروپیلن و بوتادین می‌شود. از اتیلن و پروپیلن به عنوان اصلی ترین ماده اولیه برای تولید مواد شیمیایی صنعتی و پلاستیک می‌توان نام برد اما بوتادین عمدتا برای ساخت کائوچوی مصنوعی استفاده می‌شود.
• آروماتیک شامل بنزن، تولوین و زایلن ها است. بنزن یک ماده خام برای رنگ و شوینده‌های مصنوعی است اما از زایلن ها برای تولید الیاف مصنوعی و ساخت پلاستیک بهره می‌برند.
• گاز طبیعی که با استفاده از مونو اکسید کربن و هیدروژن می‌تواند آمونیاک و متانول تولید کند که فرآورده پتروشیمی محسوب می‌شوند. از آمونیاک برای تولید اوره استفاده می‌شود، اما متانول به صورت محدود به عنوان سوخت در موتورهایی با سیستم احتراق داخلی و به عنوان حلال، ضدیخ و در تهیه سایر ترکیبات شیمیایی استفاده می‌شود.

متانول چیست؟

متانول یا متیل الکل یا الکل متیلیک یا الکل چوب که ساده ترین نوع الکل هاست با فرمول شیمیایی OH3CH شناخته می‌شود. متانول از فعالیت بی هوازی گونه‌های زیادی از باکتری‌ها تولید می‌شود و در نتیجه مقدار اندکی از بخار متانول وارد جو می‌‍شود و پس از چندین روز به وسیله اکسیژن و با کمک نور خورشید اکسید شده به آب و دی اکسید کربن تبدیل می‌گردد. البته در فرایند سوختن متانول هم از نظر مواد بدست آمده چنین اتفاقی رخ می‌دهد ولی بسیار سریعتر. در ضمن شعله سوختن متانول بی رنگ است و باید مراقب باشیم تا با شعله آن دچار سوختگی نشویم. متانول از گاز سنتز تولید می‌شود که گاز سنتز نیز از منابع مختلفی از جمله گاز طبیعی (متان)، غال سنگ و سوخت های مایع تولید می‌گردد. اولین تولید متانول مربوط به سال ۱۸۳۰ است که به عنوان محصول جانبی کربونیزاسیون چوب بدست آمد و به همین دلیل پیوستگی میان چوب و متانول است که نام دیگر این محصول را الکل چوب می‌نامند. در زیر فرآیند یک واحد متانولی به تصویر کشیده شده است:

کاربرد متانول

امروزه متانول در صنایع پایین دستی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تهیه فرمالدئیدها (فرمالین) جهت مصارف خانگی و تولید رزین ها. این رزین ها در صنایع پایین دستی دیگر و در تولید انواع ظروف و تجهیزات آشپزخانه، دوربین‌های عکاسی، کلید، پریز و انواع چسب‌های صنعتی کاربرد اساسی دارد.
• تهیه اسید استیک و استفاده از آن به عنوان محصول نهایی و یا استفاده برای تهیه انواع استات سلولز برای انواع الیاف و پارچه با کاربردهای خاص. تهیه متیل متاکریلات برای تولید انواع لامینت‌ها و انواع ورنی و …
• تهیه MTBE جهت ارتقاء درجه آرام سوزی بنزین و جایگزین TEL
• تهیه دی متیل اتر (DME) به عنوان سوخت پاک و جایگزین سوخت دیزل
• سوخت‌های هیدروژنی و استفاده متانول به جای بنزین در اتومبیل ها و جایگزینی آن به جای سوخت‌های فسیلی که هنوز در جهان فراگیر نشده است.

عمده تقاضای متانول به ترتیب شامل فرمالدهید، اختلاط مستقیم با بنزین، دی متیل اتر، استیک اسید، MTBE، الفین ها و غیره می‌باشد. با اینکه رشد مصارف در حوزه‌های مختلف مناسب بوده؛ لیکن بیشترین رشد تقاضا در بخش تولید الفین هاست.در جدول زیر این تقاضا را به تفکیک مشاهده می‌کنید:

فعالان متانولی بازار سرمایه

صنعت متانول

نکته مهم در تولید متانول در مناطق مختلف دنیا توجه به خوراک مورد استفاده در تولید این ماده است. منطقه خاورمیانه ۱۰۰ درصد متانول خود را از گاز طبیعی تولید می‌نماید و این در حالی است که منطقه آسیای شمال شرقی (چین، ژاپن، کره جنوبی و تایوان) ۶۷ درصد از متانول تولیدی خود را از ذغال سنگ و تنها ۱۷ درصد آن را از گاز طبیعی تولید می‌نماید. اتحادیه اروپا نیز ۴۶ درصد از متانول تولیدی خود را از مایعات سنگین و ۴۷ درصد را نیز از گاز طبیعی تولید می‌نماید. آمریکای شمالی نیز مشابه خاورمیانه ۹۶ درصد از متانول خود را از گاز طبیعی تولید می‌نماید. تفاوت در نوع خوراک استفاده شده جهت تولید متانول در مناطق مختلف دنیا سبب شده است که مزیت رقابتی با مناطق دارای گاز طبیعی باشد. همین موضوع سبب شده است که شکاف زیادی بین ظرفیت تولید متانول با تولید واقعی متانول در دنیا وجود داشته باشد. با توجه به اینکه گاز طبیعی و زغال سنگ دو ماده اولیه مهم هستند، این موضوع ضرورت بررسی وضعیت قیمتی این دو ماده را ضروری می‌سازد:

الف) گاز طبیعی:

• کشورهای روسیه، ایران، قطر، ایالات متحده، عربستان سعودی، ترکمنستان، امارات متحده عربی، ونزوئلا، نیجریه و چین ده کشور دارای بزرگترین ذخایر گازی دنیا هستند.
• طی سال‌های دهه ۲۰۰۰ میلادی با سرمایه گذاری عظیم صورت گرفته در این بخش و تسهیل عرضه گاز طبیعی و همچنین توسعه فناوری نفت شیل، بازار گاز با کاهش قیمت و نوسانات قیمتی مواجه شده است.

ب) زغال سنگ:

• کشورهای چین، ایالات متحده، استرالیا، هند، اندونزی، روسیه، آفریقای جنوبی، آلمان، مجارستان و قزاقستان بزرگترین تولیدکنندگان دنیا هستند.
• صنایع فلزی و نیروگاهی و کوره‌های حرارتی رقیب جدی و پرمصرف زغال سنگ هستند و باعث رشد قیمت این نهاده می‌شوند. محدودیت‌های محیط زیستی نیز عاملی محدودکننده به شمار می‌آیند.

ریسک‌های مختلفی نظیر قیمت خوراک، قیمت ارز، کاهش جهانی قیمت متانول و … در صنعت متانول وجود دارد که می‌بایست از مسیر توسعه صنایع پایین دستی تا حد زیادی مقاومت لازم برای این ریسک ها اندیشیده شود. چین، ژاپن، آذربایجان، اسلوونی، افغانستان، ایتالیا، بلژیک، تایلند، تایوان، کره جنوبی، سریلانکا، عراق، مصر، هلند و هند از جمله مشتریان صنعت متانول ایران هستند. کارخانجات تولید اسید استیک، فرم آلدئید، MTBE، تبدیل متانول به الفین، متیل آمین ­ها از جمله مصرف­ کنندگان عمده متانول می­‌باشند.