تاریخچه بورس

در گذشته، بازرگانان خطر کرده و ضرر دیده، به دنبال ساز و کاری بودند تا ضرر و خسارات احتمالی را با شریک یا شرکای دیگر سهیم شوند.. تنها راه ممکن، ایجاد یا تأسیس یک شرکت سهامی با چند نفر شریک و مسئولیتی حدودا سرمایه پرداخت شده یا سهام خریداری شده بود. در سال ۱۶۰۲ میلادی یکی از اولین شرکتهای سهامی عام در دنیا، به نام کمپانی هند شرقی تأسیس شد.در واقعیت این کمپانی برای انجام مقاصد خود نه تنها ریسک را بین سهامداران توزیع کرده بود،‌بلکه با جمع آوری نقدینگی از مردم، این عملیات را با سرمایه آنان انجام می داد و خود فقط هزینه تأمین سرمایه را پرداخت میکرده است.. بعدا ، با گسترش مبادلات تجاری در اروپا و لزوم ارتباط هر چه بیشتر مردم و صاحبان سرمایه، مراکزی به وجود آمد که در آن، دارندگان سرمایه و متقاضیان استفاده از نقدینگی مردم، با یکدیگر تماس گرفته و با داد و ستدهای مالی به منظور رفع احتیاجات بلندمدت یکدیگر، بازار سرمایه را به وجود آوردند.

درباره بورس

واژه «بورس» از نام خانوادگی شخصی بنام «واندر بورس» ‌اخذ شده که در اوایل قرن پانزدهم در شهر بروژ بلژیک می زیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد می آمدند و به داد و ستد کالا و پول و اوراق بهادار می پرداختند. این نام مدت ها بعد  به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل داد و ستد پول و کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است. رشد بورس سهام و جاافتادن آن در عملیات تجاری و اقتصادی،‌ با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده .

آن قاره از کشاورزی به صنعتی همراه بوده است. نکته قابل توجه آنکه درست در هنگام جهش معاملات بورس و پا گرفتن آن،  اروپایی مانند انگلستان، آلمان و سوئیس ، قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت این نهاد را وضع کردند .وپیش از اینکه امنیت سرمایه گذاری به خطر افتد و موجباتی فراهم گردد .که صاحبان پس اندازهای کوچک، صنایع نوپای اروپایی را از موهبت مشارکت خود محروم می کند . قوانینی وضع شد تا از هر گونه تقلب و تزویر و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام، جلوگیری کنند.

بورس لندن از سال ۱۸۰۱ میلادی آغاز به کار نمود. از ابتدای امر در بورس لندن، اوراق بهادار خارجی و داخلی مورد داد و ستد قرار می گرفت. بورس نیویورک در اواخر قرن هیجدهم تأسیس شده و با وجود رقیب دیگری به نام بورس امریکن، از نظرحجم معاملات و اهمیت در بازار سرمایه آمریکا، در مقام اول قرار دارد. گر چه تا قبل از تأسیس بورس نیویورک، اوراق قرضه و سهام شرکتها توسط دلالان و بازرگانان حرفه ای مورد داد و ستد قرار می گرفت.

در سال ۱۷۹۲، بیست و چهار نفر از واسطه های خرید و فروش سهام تصمیم گرفتند .با انتخاب محل معینی در آنجا مستقر شده و موجباتی را فراهم آورند تا متقاضیانخرید سهام شرکتها یا فروشندگان اوراق قرضه به آنجا مراجعه نمایند. در آمریکا، اولین محل شناخته شده به عنوان بورس اوراق بهادار در نیویورک و در محوطه ای در زیر سایه درخت نارون بزرگی در «وال استریت » بود. که بعدها به قهوه خانه ای در نزدیکی همان محل منتقل شد. بورس «وال استریت» با جمع آوری مبالغی به عنوان ورودیه از دلالان (کارگزاران) و گسترش عملیات تقویت شد و به مجتمع تجاری عظیمی مبدل گشت که بعدها به نام «بورس سهام نیویورک» رسماً به ثبت رسید. در حال حاضر تعداد کارگزاران این بورس به چند هزار شخص حقوقی وحقیقی  بالغ می گردند.

هدف موسسه کارآفرین آوای مشاهیر:

اینها پرسش هایی هستند که سعی شده در این مقاله در موسسه کار آفرین آوای مشاهیر در راستای آموزش بورس در شیراز منتشر شده است . به طور مختصر پاسخ داده شوند. پس تا پایان با ما همراه باشید.

سابقه ایجاد بورس در ایران

فکر اصلی ایجاد بورس اوراق بهادار در ایران، ‌به سال ۱۳۱۵ بر می گردد. در این سال یک یک کارشناس بلژیکی وکارشناس هلندی  جهت بررسی و اقدام در مورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی ناظر بر فعالیت بورس اوراق بهادار، ‌به ایران آمدند. اما مطالعات آن ها با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف گشت. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ، مجدداً در سال ۱۳۳۳، مأموریت تشکیل بورس اوراق بهادار به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی وقت محول گردید. این گروه پس از دوازده سال تحقیق و بررسی در سال ۱۳۴۵ ،‌قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران را تهیه و لایحه مربوط را به مجلس شورای ملی ارسال داشتند. این لایحه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۵ تصویب گشت.

فعالیت بورس

اما به علت عدم آمادگی محافل صنعتی و بازرگانی، بورس تهران با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس،‌بهمن ماه سال ۱۳۴۶، فعالیت خود را آغاز کرد. متعاقب آن سهام اوراق قرضه دولتی،‌اسناد خزانه و اوراق قرضه سازمان گسترش مالکیت صنعتی و اوراق قرضه عباس آباد به بورس راه یافتند. طی ۱۱ سال فعالیت بورس پیش از انقلاب اسلامی، تعداد شرکتها، بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده در بورس از ۶ بنگاه اقتصادی با سرمایه ۶/۲ میلیارد ریال به بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت. همچنین ارزش مبادلات در بورس از ۱۵ میلیون ریال به بیش از ۱۵۰ میلیارد ریال در سال ۱۳۵۷ افزایش یافت.

در سالهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و با تحولات پیش آمده از جمله تصویب لایحه قانون اداره امور بانک ها در ۱۴/۳ / ۱۳۵۸ ، ملی شدن شرکت های بیمه و تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع و در نتیجه ادغام و تملک بانک ها و شرکت های بیمه و تملک بسیاری از بنگاههای اقتصادی توسط دولت، تعداد شرکتهای پذیرفته شده در بورس از ۱۰۵ شرکت در سال ۱۳۵۷ به ۵۶ شرکت تقلیل یافت. دوره فترت بورس که از سال مزبور آغاز گشته بود.  تا سال ۱۳۶۷ ادامه پیدا کرد .

از سال ۱۳۶۸ و در چهارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس به عنوان پیش زمینه اجرای خصوصی سازی، جذب و گردآوری پس اندازها و هدایت آن در جهت سرمایه گذاری آغاز گردید.

مزایای ورود به بورس برای شرکتها

دراین بین سوالی مطرح می شود و آن این است که واقعا ، چرا شرکتها برای حضور دراین بازار از خود علاقه نشان می دهند ؟ و اساسا مزایای حضور شرکتها دربازار بورس  چیست ؟ درپاسخ به این پرسش سعی نمودیم به اختصار پاره ای از عوامل بااهمیت را بیان نمائیم .که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استفاده از معافیت های مالیاتی: شرکتهایی که در بورس مورد پذیرش قرارمی گیرند مادامیکه از لیست سازمان بورس واوراق بهادار خارج نگردیده باشند ، مىتوانند نسبت به نرخ مقطوع مالیات حداقل از ۱۰ معافیت مالیاتی بهره مند گردند. در بورس به جهت تمرکز سرمایه که با هدف مشارکت درحقوق شرکتهای مورد پذیرش صورت گرفته. و تشکیل یک بازار هدفمند را داده است .

امکان افزایش سرمایه بسیار ساده‌تر از حالتی است که شرکتها در خارج از بورس به این امر اقدام میورزند. چرا که مجبور خواهند بود تا برای افزایش سرمایه به دنبال شرکای جدید .که بعضا با چانه زنی نیز همراه خواهد بود و منجر به افزایش هزینه‌های مرتبط با توسعه را فراهم خواهد گردانید مواجه گردند.

انتشاراوراق قرضه: که براساس قانون تجارت به شرکتهای سهامی عام این اجازه داده شده و طبعا حضور در یک بازار متمرکز این امر را به نحو قابل توجهی تسهیل خواهد نمود .

به روز رسانی ارزش واقعی: شرکتکه این موضوع می تواند انعکاس‌دهنده نگرش یک بازار متخصص نسبت به آتیه شرکت مورد بررسی باشد .و کاملا واضح خواهد بود که این امر توانایی ارایه خط مشی مدیریتی به مجموعه مدیران شرکتهای بورسی را در راهبرد اهداف خود فراهم خواهد ساخت .

مزایای سرمایه گذاری در بورس

دراین قسمت تنها به ذکر چکیده ای از عوامل موثر در این امر خواهیم پرداخت:

نبود حد سرمایه مجاز: به نحوی که هر فردی با هر میزان سرمایه امکان ورود به این بازار را خواهد داشت . به عنوان مثال دربازار سرمایه شما به راحتی می توانید با مبلغ یک میلیون ریال بخشی ازسهام یک شرکت بزرگ و معتبر را خریداری کنید . اما اگر بازار بورسی وجود نمی داشت ، به سختی میتوانید درشرایط عادی با این مبلغ حرکت اقتصادی خاصی را انجام دهید.

تب گسترش این بازار: که به عنوان عاملی نادیدنی (همانند تب طلا در ایالات متحده)، بازار امروز ایران را فرا گرفته است و همچنان تا ظرفیت نهایی و تعادل، گام های بسیار بزرگی را در پیشروخواهد داشت . علی رغم عدم تنوع دربازار بورس ایران.درعین حال منابع کسب سود دراین بازار بسیار متنوع می باشد. به نحوی که یک سهم خریداری شده می تواند برای دارنده آن .به طرق گوناگون سود ایجاد نماید که از آن جمله می توان به انواعا فزایش سرمایه ، ما به التفات قیمت خرید با قیمت روز ، سود نقدی و … اشاره کرد.

بازده بالاتر: از منابع پربازده شناخته شده در بازارهای مشابه ، با در نظر گرفتن ریسک بهینه .

ظرفیت های باز موجود: نحوی که علیرغم تمام رشدهای این بازار همچنان ظرفیتهای رشد فوق العاده بکر و دست نخوردهای وجود دارد ،که سیاستهای خصوصیسازی دولت نیز بعنوان یکی از اهداف کلان اقتصادی در واقع تقویتکننده این موضوع می باشد .

قابلیت نقد شوندگى بالا:که موجب گردیده تا درشرایط عادی ورود و خروج شما به این بازار در کمتر از چند روز فراهم گردد . که یقینا با توسعه الکترونیکی بازار (که مقدمات آن درحال اجرا است) این مدت می‌تواند حتی به چند ساعت تقلیل پیدا نماید .که تقریبا چنین وضعیت مشابهای به ندرت درسایر رویه‌های سرمایه‌گذاری یافت مى‌شود.